به گزارش تحلیل روز، رسانه KHAMENEI.IR به مناسبت روز قدس در گفت‌وگو با آقای سیدمسعود شجاعی طباطبایی، هنرمند کارتونیست به بررسی نقش هنر به ویژه کاریکاتور در روشنگری و مبارزه علیه رژیم صهیونیستی پرداخته است. آقای شجاعی طباطبایی از هنرمندان با سابقه در زمینه برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات فرهنگی و هنری در حوزه کارتون و کاریکاتور با موضوع فلسطین است.
- در مسیر مبارزه علیه ظلم و ستم جریان صهیونیسم جهانی، هنر و مخصوصاً هنرهایی مانند کاریکاتور و کارتون، چه کارکردی می‌تواند داشته باشد؟
- بعد از انقلاب ما مواجه شدیم با یک تعریف‌هایی از هنر که اولین بار بود که طرح می‌شد. این تعاریف از سوی حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه و آیت‌الله خامنه‌ای شروع شد و بعد در ادامه شهید آوینی – که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ایشان را سیّد شهدای اهل‌قلم نام می‌برند – در حوزه‌ی هنر مباحث جدیدی را مطرح کردند.خب زیباترین تعابیر را میتوان همان تعبیر امام راحل در ۳۰ شهریور ۱۳۶۷ طی پیامی خطاب به هنرمندان دانست که فرمودند: «هنر در مدرسه عشق نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی است.» چنین تعابیری درباره هنر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اصلاً مطرح نبود و بعد از انقلاب شکل گرفت.
مجموعه اتفاقاتی در دنیا هست که می‌شود گفت همان معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی که حضرت امام خمینی رحمةالله‌علیه به آن اشاره می‌کنند. هنر در مدرسه عشق مد نظر امام خمینی رحمةالله‌علیه هم یعنی فرد هنرمند با تمام وجود و با تمام عشقی که نسبت به عقیده‌اش درباره دفاع از مظلوم دارد، در مقابل ظالم می‌ایستد؛ یعنی با آن عشقی که برای مردم مظلوم فلسطین دارد می‌رود در مقابل رژیم صهیونیستی با اثر هنری‌اش می‌ایستد. در میدان عمل هم ما با اتفاقات و واکنش‌هایی روبه‌رو شدیم که نشان داد که واقعاً آثار هنری در چنین عرصه‌هایی برای مقابله با ظالم کارایی و اثرگذاری بالایی دارد.
بعضی از افراد کاریکاتور را به‌عنوان یک ابزار قدرتمند واکنش به موضوعات مختلف نام می‌برند. یک مثال از این کارایی و اثرگذاری، سرنوشت کاریکاتوریست فلسطینی، ناجی العلی است. ناجی در سال ۱۹۳۸ در فلسطین متولد شد و از ۱۰ سالگی -هنگام تشکیل رژیم صهیونیستی- تا آخر عمرش یک آواره ماند. او پس از آوارگی در چندین کشور زندگی کرد. او کاریکاتورهای مختلفی علیه رژیم صهیونیستی تولید می‌کرد و رژیم صهیونیستی نتوانست حتی یک کاریکاتوریست را تحمل کند و نهایتاً در سال ۱۹۸۷ او را در انگلیس با گلوله به شهادت رساند.
- در واقع یک سازمان امنیتی و اطلاعاتی یک چهره‌ی هنری را حذف می‌کند.
- بله. یک سازمان امنیتی دقیقاً این کار را انجام می‌دهد. ناجی علیه یک چهره مهم و خیلی هم پرباری بوده است. او در دوره‌ی فعالیتش از ۱۹۴۸ تا ۱۹۸۷ هزاران کاریکاتور کار می‌کند که واقعاً آمار بالایی است.
ناجی العلی با این طرح‌ها که شب و روز تولید می‌کرد و با آن نماد مشهور حنظله که امضایش بود، یک‌تنه چنان نفس رژیم صهیونیستی را بند می‌‌آورد که در نهایت به حذف فیزیکی‌اش می‌انجامد. ناجی العلی یک‌بار هم به ایران آمد و یک نمایشگاه هم در موزه‌ی هنرهای معاصر تهران گذاشت.
- با این تفاصیل این حرکت‌ها و جشنواره‌های هنری و فراخوان‌ها برای تولید آثار در حمایت از فلسطین مظلوم هم تبدیل به‌نوعی سلاح برای مبارزه با صهیونیسم شده است؟
- ما یک جنگ تمام‌عیار را شروع و در این جنگ از سلاح قلم استفاده می‌کنیم. بعد از انقلاب، برگزاری اولین مسابقات بین‌المللی کاریکاتور در ایران، با حضور پرشمار هنرمندان پرافتخاری از کشورهای مختلف، از جمله کشورهای غیرمسلمان، مقابل رژیم صهیونیستی یک قدرت‌نمایی بود؛ بسیاری از این هنرمندان مسلمان نبودند ولی آدم‌های آزاده‌ای بودند که مخالف سیاست‌های ظالمانه صهیونیستی بودند. یک جایی دیگر این‌ها این‌قدر نفسشان بند می‌آید که شخص بنیامین نتانیاهو می‌رود شکایت می‌کند علیه مثلاً مسابقه‌ی هولوکاست.
وقتی فراخوان مسابقه هولوکاست را اعلام کردیم، این امر باعث شد که رسانه‌های خارجی به‌سرعت خبر این مسابقه را منتشر و دنبال کنند و به آن توجه کنند. چون انتخاب چنین اسمی برای یک مسابقه‌ی بین‌المللی خلاف انتظارشان بود. نکته‌ای که برایشان خیلی اهمیت داشت این بود که ما به یک تابویی هجوم بردیم و آن را زیر سؤال بردیم که این تابو شاکله و بنیان رژیم صهیونیستی بود و ما آن را هدف قرار دادیم؛ یعنی حمله به پاشنه آشیل رژیم صهیونیستی.
- بازخورد چنین مسابقاتی در بین کاریکاتوریست‌های بین‌المللی چه بوده است؟
- ما خوشبختانه در این سال‌ها با قلب و دل هنرمندها کار کردیم؛ یعنی با تعامل و رفاقت همیشگی با هنرمندان آن هم در شرایط سخت. شرایط الان جوری شده که حتی آن‌ها هم از ما مطالبه برگزاری مسابقات دارند؛ مثلاً وقتی کودک سه‌سال‌و‌نیمه‌ی سوری به اسم آلان کردی در سواحل یونان جنازه‌اش پیدا شد، از ما می‌خواستند که یک مسابقه ایران برای این وضعیت برگزار کند. ما هم یک مسابقه بدون جایزه برگزار کردیم و فقط لوح تقدیر و تندیس دادیم. ۴۳ کشور آن موقع در فراخوان مربوط به کودک سوری شرکت کردند.
در همین زلزله‌ی اخیری که در سوریه و ترکیه رخ داد هم فراخوان کاریکاتور دادیم که جایزه هم نداشت و فقط لوح تقدیر دادیم و از ۵۶ کشور شرکت کننده داشتیم.
مثلاً آقای میخائیل کونتوریس که دوبار در اروپا به‌عنوان بهترین کارتونیست سیاسی انتخاب شد یونانی است و بهترین کارتونیست یونان هم هست. وقتی از او دعوت می‌کنیم، استقبال می‌کند و می‌گوید من در هر مسابقه‌ای که ایران‌کارتون برگزارکننده‌اش باشد با افتخار شرکت می‌کنم و بهترین کارهایش را می‌فرستد.
ما دائم در حوادث، در اتفاقات، برای همدردی با مردم یمن، همدردی با مردم غزه، همدردی با مردم میانمار، رویدادهایی را برگزار کردیم؛ این کاریکاتوریست‌ها خب دیدند ما همیشه کنار مردم مظلوم و در مقابل ظالم ایستادیم و خوشبختانه این منطق جمهوری اسلامی ایران را پذیرفته‌اند.
