گروه اقتصادی – تحلیل روز: حدود ۸ سالی بود که همکاریهای اقتصادی ایران، به کشورهای اروپایی گره خورده بود؛ اگر اروپاییها کالاهای ایرانی را خریداری میکردند از رشد تجارت و کارنامه موفق دولت صحبت میشد و زمانی که صادرات روند نزولی به خود میگرفت، همه چیز به برجام گره میخورد.
اما از روزی که دولت سیزدهم مستقر شد، همکاری با کشورهای همسایه در اولویت قرار گرفت، از همین رو رفت و آمد با کشورهای همسایه از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد و نتیجه مذاکرات از پایان سال گذشته در کارنامه صادراتی دولت و روند تجارت در سال جاری قابل مشاهده است. سال گذشته ایران ۴۸،۵ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته که حدود ۲۵ میلیارد دلار آن به کشورهای همسایه بوده است. دولت سیزدهم در راستای توجه به کشورهای همسایه توانست صادرات خود به ترکیه را ۱۰۰ درصد افزایش دهد و در مورد صادرات به کشور روسیه افزایش بین ۳۰ تا ۴۰ درصد را ثبت کند، همچنین سال گذشته صادرات به ترکمنستان ۱۶۰ درصد و ازبکستان بیش از ۱۰۰ درصد رشد داشته است. با فاصله گرفتن از تجارت با اروپا و همکاری با کشورهای همسایه حدود ۲۰ درصد افزایش وزنی صادرات و رشد ۴۰ درصدی ارزش کالاهای صادراتی ثبت شده است.
تبادلات اقتصادی ایران و کشورهای همسایه
از آنجا که ایران چراغ سبز به کشورهای همسایه نشان داده است بعد از مدتها قرار است هیأتهای تجاری سوریه، عمان و عراق به ایران سفر کنند. شهلا عموری، رئیس اتاق بازرگانی اهواز گفت: «هیأتهای تجاری از کشورهای سوریه، عمان و عراق با برنامهریزی صورتگرفته، به ایران سفر میکنند. سفر این هیأتهای تجاری تخصصی برای آشنایی هرچه بیشتر با ظرفیتهای تولیدی و اقتصادی کشورمان صورت میگیرد.» او افزود: «تیر امسال یک هیأت تجاری از کشور عراق برای حضور در استانهای کردستان، زنجان، چهارمحال و بختیاری و سپس استان خوزستان، وارد کشورمان خواهد شد. این هیأت در پایان سفر خود به ایران با بازرگانان و فعالان اقتصادی خوزستان دیدار خواهند داشت.» عموری تصریح کرد: «ورود این هیأتهای تجاری به کشورمان با هدف توسعه تجارت خارجی و صادرات محصولات ایرانی، تا پایان پاییز ادامه خواهد داشت. تلاش میشود سفرای کشورهایی که هیأت تجاری به ایران اعزام کردهاند، نیز در نشستهای تجاری با فعالان اقتصادی، حضور داشته باشند.»
رئیس اتاق بازرگانی اهواز با تأکید بر ضرورت توسعه مبادلات تجاری گفت: «با همکاری مشترکی که بین فعالان اقتصادی صورت میگیرد، زنجیره ارزش محصولات صادراتی ایران تکمیل خواهد شد.»
او با اشاره به اینکه در نیمه اول خرداد امسال، یک هیأت تجاری بلندپایه از استانهای بصره، کربلا، دیوانیه و بغداد عراق در استانهای قم، آذربایجان غربی، اردبیل و خوزستان حضور پیدا کردند، افزود: «تاکنون چند قرارداد تجاری بین فعالان اقتصادی کشورمان و اعضای این هیأت منعقد شده است که این قراردادها پشتوانهای مناسب برای رونق تولید واحدهای صنعتی کشور محسوب میشود.»
ورود هیأت تجاری عراق به ایلام
شعبان فروتن، رئیس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایلام نیز گفت: «یک هیأت تجاری – اقتصادی از استان دیاله عراق به منظور بررسی راههای گسترش ارتباط تجاری و اقتصادی وارد ایلام شده است؛ مهمترین هدف از پذیرش این هیأت، گسترش روابط اقتصادی و تجاری در بازارچه جدید مرزی هلاله شمالی در این استان بوده چرا که این بازارچه در مقابل این استان مرزی عراق واقع شده است.» او اظهار کرد: «استان ایلام دارای توانمندیهای فراوانی برای سرمایهگذاری است و از هرگونه سرمایهگذاری مشترک با کشور عراق در بخشهای مختلف استقبال میکنیم. استان ایلام یکی از مهمترین گرانیگاههای صادرات کالا به شهرهای مختلف عراق بوده که سال گذشته بیش از یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون دلار کالا از مرز مهران این استان به کشور همسایه صادر شده است.»
رشد ۶۰ درصدی صادرات ایران به ترکیه
یکی از بازارهای مهم پس از عراق، ترکیه است. این کشور نیز بازار بزرگی دارد که برای خیلی از تجار و فعالان اقتصادی جذاب است. از سال گذشته که صادرات ایران به این کشور ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کرد، سازمان توسعه تجارت اعلام کرد که زیرساختهای لازم برای رشد صادرات ایران به ترکیه فراهم خواهد شد تا در سال ۱۴۰۱ عدد خوب صادراتی در این حوزه رقم بخورد. آمارهای منتشر شده توسط اداره آمار ترکیه نشان میدهد مبادلات تجاری ایران با این کشور در چهار ماهه نخست سال جاری میلادی رشد ۳۸ درصدی داشته و صادرات ایران به ترکیه در مدت یاد شده با رشد ۶۰ درصدی به یک میلیارد و ۲۳۱ میلیون دلار رسید.
مبادلات تجاری ایران و ترکیه در چهار ماهه نخست سال جاری میلادی ۲ میلیارد و ۱۷۵ میلیون دلار اعلام شده است. این رقم در مدت مشابه سال قبل یک میلیارد و ۵۷۴ میلیون دلار بوده است.
بر اساس این گزارش، صادرات ترکیه به ایران در ماههای ژانویه تا آوریل ۲۰۲۲ با رشد ۱۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ۹۴۴ میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ماههای ژانویه تا آوریل سال قبل ۷۹۹ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود.
ترکیه در ماههای ژانویه تا آوریل سال قبل ۷۷۵ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود که این رقم در مدت مشابه امسال به یک میلیارد و ۲۳۱ میلیون دلار افزایش یافته است. ایران نوزدهمین مقصد صادراتی و همچنین نوزدهمین منبع واردات ترکیه در ۴ ماهه نخست ۲۰۲۱ شناخته شده است. در ۱۲ ماهه سال میلادی گذشته تجارت ایران و ترکیه با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده و به ۵ میلیارد و ۵۹۴ میلیون دلار رسیده بود.
آمارها نشان میدهد که سیاست تجاری دولت سیزدهم نسبت به سایر دولتها حداقل در مدت یکساله موفقیتآمیز بوده است و اگر این روند ادامه پیدا کند، ایران میتواند چشمانداز صادراتی خود را محقق کند. بدین جهت ضرورت دارد که فعالان اقتصادی با صادرات کالاهای کیفی و بر اساس نیاز کشورهای هدف، سهم از دسترفته خود را جبران کنند. این موضوع در مورد کشورهای ترکیه، عراق و روسیه مصداق بیشتری دارد. اگر روند صادراتی کشور مانند سال گذشته مثبت باشد بزودی شاهد حذف ممنوعیتهای واردات انواع کالاها خواهیم بود، اگر دولت با محدودیت ارزی مواجه نباشد هیچ دلیلی برای ادامه ممنوعیت واردات وجود ندارد و تولیدکنندگان داخلی مجبور میشوند در یک فضای کالا رقابتی به روند تولید خود ادامه دهند.